Galstenen en kouwelijkheid 

bij CVS, stress en magnesiumtekort
   

1. Inleiding

Galstenen komen bij de Westerse bevolking vrij frequent voor. Ongeveer 10 procent van de bevolking heeft er soms last van. Het overgrote deel van de mensen met galstenen heeft echter geen duidelijk klachten. Slechts een kleine groep van mensen heeft last van kolieken of heftige pijnen rechts in de bovenbuik. Nochtans hebben de meeste mensen met galstenen wel degelijk gezondheidsproblemen. Het gaat veelal over weinig specifieke symptomen zoals regelmatig moe zijn, last van winderigheid of oprispingen.

Galstenen zijn dikwijls het gevolg van stress. Mensen met het chronisch vermoeidheidsyndroom (CVS) en historisch kwikbelaste mensen zijn doorgaans erg stressgevoelige en hebben doordoor regelmatig last van galstenen.

De klassieke behandeling van ernstige galsteenproblemen is doorgaans eenvoudig maar tegelijk ook drastisch: het verwijderen van de galblaas. Nochtans zal dit in de meeste gevallen echter niet nodig zijn. Door enkele eenvoudige maatregelen zal men meestal al een groot stuk van het probleem kunnen oplossen.

In de hierna volgende tekst geef ik wat meer uitleg over het ontstaan van galstenen. Ik zal er ook mijn persoonlijke inzichten toelichten over de relatie tussen galstenen, stress, vitamine D tekort en kouwelijkheid. Deze inzichten hebben alvast mijzelf geholpen om mijn gezondheidsproblemen wat beter onder controle te kunnen houden.

2. Galstenen

2.1. Wat is gal?
Gal wordt in het lichaam gebruikt bij de vertering van vetten uit de voeding. Gal wordt uitgescheiden door de lever. Via de galwegen komt het in de galblaas terecht. De galblaas bevindt zich rechts in de bovenbuik, net onder de lever. In de galblaas wordt de galvloeistof ingedikt. Hierdoor ontstaat er een geelachtig groene vloeistof. Deze wordt in afwachting van de volgende maaltijd in de galblaas opgeslagen..

De vertering van ons voedsel gebeurt vooral in de maag. Als het voldoende verteerd is, schuift het verder door naar de dunnedarm. Op dat moment wordt de galblaas leeg geknepen waardoor de gal die in de galblaas opgeslagen zit, via de galbuis in de dunnedarm terecht komt. De galvloeistof zorgt er dan voor dat de vetten uit de voeding verder verteerd kunnen worden.

Gal bestaat in hoofdzaak uit twee stoffen: cholesterol en galzouten. Cholesterol is een zeer "vette" stof die zich vermengt met de vetten uit de voeding. De galzouten zijn een soort zeep die de ontstane vetdruppels van cholesterol en voedingvet "oplossen". Zo ontstaan er hele kleine vetdruppeltjes waardoor de vertering van het voedingsvet efficiënter kan verlopen. Vervolgens kunnen deze vetdruppeltjes door de darmwand opgenomen worden.

Naast cholesterol en galzouten komen er in de gal ook nog andere stoffen voor. Het zijn meestal afvalstoffen welke het lichaam moeten verlaten die via de stoelgang. Het meest voorkomend is bilirubine. Dit is een afvalproduct van de hemoglobine in bloed. Het is bilirubine die de bruine kleur geeft aan de ontlasting .
           

2.2. Wat zijn galstenen?
Men onderscheidt doorgaans twee type galstenen: bilirubinestenen en cholesterolstenen. Bilirubinestenen bevatten veel bilirubines en zijn daardoor donker gekleurd. Bilirubinestenen komen echter niet zo vaak voor. In 80 procent van de gevallen gaat het om cholesterolstenen. Deze zijn bleker van kleur dan bilirubinestenen en zijn ook zachter van consistentie.

Cholesterolstenen worden gevormd als er relatief te veel cholesterol en eerder te weinig galzouten in de galvloeistof zit. Door een tekort aan galzouten kan de overmaat aan vette cholesterol onvoldoende opgelost worden. Hierdoor ontstaan er grotere vetdruppels of vetbrokken. Als het tekort aan galzouten groot is, zullen de cholesterolbolletjes ook groter en steviger worden en spreekt men van galstenen. Als het tekort aan galzouten niet al te groot is, zullen er vooral kleine vetdruppels ontstaan. In dat geval spreekt men eerder van galgruis.
          

2.3. Symptomen
Als na een vetrijke maaltijd de galblaas leeg geperst wordt, kunnen de eventueel aanwezige galstenen in de galbuis terecht komen. Indien er relatief grote galstenen bij zijn, kan de galbuis erdoor verstopt raken. Dit kan dan hevige buikpijn veroorzaken, rechts in de bovenbuik. Het kan ook gepaard gaan met misselijkheid en braken. Andere kenmerken van een verstopte galbuis zijn een gele mastiekachtige ontlasting en een bleke aangezichtskleur.

In geval van galgruis zijn de vetbrokken veel kleinen en zal de galweg niet zo vlug verstopt raken. Door het tekort aan galzouten kunnen er echter wel een heleboel verteringsproblemen ontstaan wat op zijn beurt een aantal ongemakken met zich meebrengt.

De symptomen van galgruis zijn veel minder specifiek dan deze van galstenen maar kunnen toch ook nog behoorlijk vervelend zijn. Vooral bij CVS en ook bij kwikbelaste mensen, welke al een zeer fragiele gezondheid hebben, kan de bijkomende vermoeidheid al vrij snel hun activiteitsgraad nog verder verlagen. Indien ze het ontstaan van galstenen zouden kunnen voorkomen, dan zou dit voor hen al een belangrijke gezondheidswinst kunnen opleveren.
         

2.4. Behandeling
In geval van galgruis of cholesterolstenen zal de vertering van vet moeilijker verlopen. Vooral na een uitgebreide vetrijke maaltijd zal men dan problemen krijgen. Het vermijden van al te veel vet in de voeding is dus zeker een eerste stap in het voorkomen van galstenen. Een aantal andere eenvoudige tips zijn:

Een heleboel mensen zullen met deze eenvoudige aanpassingen van hun dieet al een groot stuk van het galstenenprobleem kunnen oplossen. Voor een beperkte groep zal dit echter onvoldoende zijn en zij kunnen dan gedurende langere tijd problemen hebben met galstenen.

In de meeste gevallen gaan de mensen met chronische galsteenproblemen er steeds meer last van hebben. Een veel toegepaste behandeling is dan het verwijderen van de galblaas. Wat men niet heeft, kan immers geen pijn meer doen. Volgens de dokters heeft men er verder geen last meer van en stoort het niet voor de vertering van het voedsel. Persoonlijk heb ik er mij zo mijn twijfels over. Indien je lichaam niet efficiënt vetten kan opnemen, zou je op termijn van bepaalde vetzuren wel eens een tekort kunnen krijgen.

Het verwijderen van de galblaas is eerder een symptoombestrijding dan een genezing. Men doet immers niets aan de oorzaak van het ontstaan van de galstenen. Om het ontstaan van galstenen te kunnen begrijpen moeten we eerst weten waarom er te veel cholesterol of te weinig galzouten gevormd worden.

Volgens de medische literatuur kunnen cholesterolstenen vooral ontstaan in situaties waarbij de aanmaak van cholesterol toegenomen is. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van overgewicht. Ook vrouwelijke hormonen of het gebruik van orale anticonceptiva kunnen galstenen bevorderen. Galstenen komen dan ook beduidend meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Vooral vrouwen tussen 40 en 65 jaar hebben gemakkelijk last van galstenen.

Het ombouwen van al deze vrouwen is doorgaans niet echt een optie. Daarom kunnen we beter eens uitkijken naar andere mogelijke oplossingen. Daarvoor moeten we eerst wat dieper ingaan op de biochemie van cholesterol en galzouten.
          

2.5. Biochemie van galvloeistof
Cholesterol en galzouten worden geproduceerd door de lever. Enerzijds recupereert de lever de cholesterol en galzouten die samen met het voedingsvet via de dunne darm werden opgenomen. Anderzijds kan de lever zelf cholesterol en galzouten aanmaken.

Hiertoe wordt in de lever eerst cholesterol gemaakt die vervolgens gedeeltelijk wordt omgezet in galzouten. Deze omzetting is zeer gevoelig voor magnesium. Als de magnesiumconcentratie in de cellen van de lever te laag is, dan verloopt de omzetting van cholesterol naar galzouten te traag. Hierdoor zijn er te weinig galzouten beschikbaar om de overmaat aan cholesterol goed te kunnen oplossen waardoor er in de galblaas gemakkelijk galstenen kunnen ontstaan.

Een magnesiumtekort komt regelmatig voor bij stress. De meeste CVS-patiënten en ook kwikbelaste mensen zijn doorgaans erg stressgevoelig. Zij zullen dus regelmatig te maken krijgen met een magnesiumtekort. De relatie tussen magnesiumtekort en stress wordt in een ander tekst uitvoerig besproken (Magnesium en CVS, over voeding, stress en lichaamsbeweging). In die tekst is er echter nog een belangrijk stuk niet behandeld, namelijk de relatie tussen vitamine D en magnesium.

        

3. Magnesium, vitamine D en zonnebank

De magnesiumhuishouding wordt geregeld door verschillende hormonen in het lichaam. De opname van magnesium in de dunnedarm wordt ook beïnvloed door vitamine D. Bij een vitamine D tekort zal de opname van magnesium laag zijn.

Vitamine D wordt in ons lichaam gemaakt vanuit vitamine D1. Voor deze omzetting is er echter zonlicht nodig. Als de zon op onze huid schijnt, zal er in de huid een omzetting gebeuren van vitamine D1 naar vitamine D. Deze omzetting gebeurt onder invloed van ultraviolet licht. In de winter wordt onze huid echter zeer beperkt bloot gesteld aan zonlicht. Hierdoor kan er dan een tekort aan vitamine D ontstaan.

Vitamine D kan echter ook in beperkte mate opgenomen worden uit de voeding. Vooral vette voeding van dierlijke oorsprong bevat vitamine D (vb. vlees of melkproducten). Omdat er in het sombere najaar gemakkelijker een vitamine D tekort kan ontstaan zullen we dan meer geneigd zijn om vette voeding te eten. Dit is goed want het najaar is de beste periode om onze vetreserves voor de winter weer aan te vullen.

Mensen die een probleem hebben met galstenen, gaan eerder geneigd zijn vet te vermijden in hun voeding. Hierdoor lopen ze meer kans om in het najaar en de winter een vitamine D tekort te krijgen. Door dit vitamine D tekort kan er na verloop van tijd ook een magnesiumtekort ontstaan. Bij mensen met CVS en ook bij kwikbelaste mensen kan dit magnesiumtekort snel problemen opleveren.

Ook stress heeft een zeer negatieve invloed op de magnesiumhuishouding (zie tekst "Magnesium en CVS, over voeding, stress en lichaamsbeweging"). Na langdurige stress zal het ontstane magnesiumtekort het probleem van galstenen nog in de hand werken. Ook het magnesiumtekort zelf veroorzaakt op zijn beurt een stressovergevoeligheid waardoor de kans op stress nog toeneemt. Hierdoor komt men dan in een vicieuze cirkel terecht van vitamine D tekort, magnesiumtekort, stressovergevoeligheid en galstenen.

Men kan deze neerwaartse spiraal gemakkelijk doorbreken door in het najaar en de winter af en toe naar de zonnebank te gaan. Een zonnebank produceert immers ook ultraviolet licht zoals de zon. Op die manier kan er in je huid opnieuw vitamine D gevormd worden. Na een aantal dagen kan het magnesiumtekort weer wat aangevuld raken. Hierdoor kan de omzetting van cholesterol naar galzouten weer wat efficiënter verlopen en zal het galstenenprobleem zich geleidelijk oplossen.

Medici waarschuwen echter voor het gebruik van een zonnebank. Het zou het ontstaan van huidkanker bevorderen. Nochtans indien je de zonnebank met mate gebruikt, is er helemaal geen probleem voor je gezondheid. Voor uw vitamine D tekort is het immers helemaal niet nodig om volledig gebronzeerd de winter door te gaan. Een halve zonnebankbeurt om de week tot twee weken zal doorgaans al ruim voldoende zijn om het gewenste effect te bekomen.

Mensen met een gevoelige huid kunnen wel best voorzichtig starten met de zonnebank. Ook als je donkere huidvlekken hebt, kan je deze best afschermen tegen het UV-licht. Deze vlekken zijn immers veel gevoeliger voor de ontwikkeling van huidkanker. Indien je twijfelt over je huidtype of over bepaalde huidvlekken, kan je best eerst raad vragen bij je huisarts.

In deze tijd van overgewicht en diëten, heeft zulk een zonnebankkuur ook nog een ander aangenaam neveneffect. Doordat men geen vitamine D tekort meer heeft, zal het lichaam veel minder behoefte hebben aan vette voeding. Men zal dus veel minder zin hebben in kaas, salami of andere vette voeding. Men zal meer zin krijgen in "zomers" eten. Je kan dan maar best veel verse groenten en fruit in huis halen. Deze vezelrijke voeding zal dan op zijn buurt de kans op galstenen nog verminderen.

Een vitamine D tekort komt zeer frequent voor. Uit wetenschappelijk onderzoek is er immers gebleken dat ongeveer 60 procent van de mensen tussen 40 en 60 jaar te maken heeft met een vitamine D tekort. Een vitamine D tekort wordt ook in verband gebracht met een heleboel Westerse beschavingsziekten zoals depressie, hart- en vaatziekten, kanker, stress en overgewicht.

Het negatieve gezondheidseffect van UV-straling (een verhoogde kans op huidkanker van ongeveer 1 op 800) zou wel eens veel kleiner kunnen zijn dan al de positieve effecten ervan. Zo is in de Westerse wereld de kans op overgewicht 1 op 4 en heeft 1 op 4 mensen last van te veel stress. Ook heeft 1 op 4 mensen te kampen met een te hoge cholesterolwaarde in het bloed en krijgen 1 op 10 mensen problemen met galstenen.

Indien we onze leefgewoontes bekijken, zijn die cijfers misschien niet zo verwonderlijk. We zitten immers hele dagen binnen achter de computer en komen nauwelijks nog buiten. Zonlicht kan slechts op een paar zomerdagen ons vel bereiken. In de winter is een zonnebad enkel nog een vage herinnering. Mogelijk is het grote succes van de wintervakanties het gevolg van een veel voorkomend vitamine D tekort. De uitspraak "vitamientjes gaan opdoen" kan dus gerust ook letterlijk genomen worden.

           

4. CVS, kouwelijkheid en zonnebank

Een ander zeer welkom effect van een winterse zonnebankkuur is dat het de kouwelijkheid verdrijft. Mensen met CVS en ook mensen met een kwikbelasting hebben nogal eens last van kouwelijkheid. Vooral tijdens de wintermaanden is men zelfs bij kamertemperatuur erg kouwelijk aan handen en voeten. Ook de bovenbenen, armen en buik kunnen erg kouwelijk zijn. Warm aankleden helpt niet echt. Ook onder een warm deken kruipen, is geen oplossing. Zelfs met een warme pyjama aan, kan men 's nachts wakker worden van de kou.

In de medische wereld is dit fenomeen bekend onder de naam "syndroom van Raynaud". De kouwelijkheid komt doordat de kleine bloedvaten in de huid samentrekken waardoor de doorbloeding van de huid te laag wordt. Het syndroom van Raynaud is doorgaans het best te zien aan de handen. Doordat het vel onvoldoende doorbloed wordt, kunnen de handen er erg bleek uitzien. In een aantal gevallen is de aanvoer van vers bloed voldoende maar is de afvoer eerder beperkt. Hierdoor gaan de handen er donkerrood of zelfs paars uitzien.

De slechte doorbloeding van de huid is dikwijls een reactie op een soort stress (vb koudestress of emotionele stress). In een situatie van stress gaat het lichaam zich voorbereiden op een "vlucht- of vechtreactie". Het zal dan zo veel mogelijk direct bruikbare energie mobiliseren. Ook zal het alle vitale lichaamsdelen (hersenen, hart en spieren) zo veel mogelijk van bloed voorzien. Dit kan bekomen worden door de hartslag en de bloeddruk te verhogen en ook door de doorbloeding van de niet vitale delen (huid en ingewanden) te beperken. Als de huid gedurende te lange tijd onvoldoende doorbloed wordt, koelt ze te veel af en krijgt men een kouwelijk gevoel.

De reactie van de bloedvaten op stress wordt ondermeer geregeld door magnesium. Als er te weinig magnesium in het weefsel zit, zal de reactie op stresshormonen groter zijn. Indien de magnesiumvoorraad in het lichaam te laag is door een vitamine D tekort of langdurige stress, zal men dus gemakkelijker kou hebben. Bij een vitamine D tekort kan een zonnebad soelaas brengen. In de wintermaanden is een zonnebank wat praktischer.

Aangezien je door te sporten overmatige stress wat kan beperken (zie tekst "Magnesium en CVS, over voeding, stress en lichaamsbeweging"), zal het ook het magnesiumtekort helpen indijken. Dit verjaagt dan op zijn beurt de kouwelijkheid en met een beetje geluk ook de gevoeligheid voor galstenen. Indien je echter zeer intensief sport, gaat er veel magnesium verloren via het zweet en zal het effect eerder omgekeerd zijn. Dus regelmatig maar matig sporten kan zeker ook helpen om de kouwelijkheid te verjagen.
             

4.1. CVS, zonnebaden en zonneallergie
CVS-patiënten welke last hebben van het syndroom van Raynaud hebben naast hun kouwelijkheid in de winter doorgaans ook problemen bij te warm weer in de zomer. Door de slechte doorbloeding in de huid kan het lichaam niet snel genoeg afkoelen. Als de hete zomerzon rechtstreeks op hun vel schijnt dan kan de slecht doorbloede huid de warmte van de rechtstreekse zonnestralen niet snel genoeg afvoeren. Wanneer men buiten loopt in de zomerzon zal men het vrij snel veel te warm hebben.

Door de hoge lokale temperatuur in de huid kan er ook een stressreactie ontstaan waardoor de symptomen van het syndroom van Raynaud nog zullen toenemen. Hierdoor kan men last krijgen van jeuk en roodheid. Ook kunnen de handen gaan opzwellen. Men spreekt dan soms van een zonneallergie.

Sommige CVS-patiënten kunnen door te veel in de zon te lopen ook erg moe en futloos worden. Door hun gevoeligheid voor de zon zullen ze het zonnebaden zo veel mogelijk vermijden. Toch is dit niet zo een goed idee. De UV-straling van de zon zorgt immers voor de aanmaak van vitamine D in de huid en het vitamine D tekort is nu juist verantwoordelijk voor het magnesiumtekort en de stressovergevoeligheid. Deze zullen op hun beurt de symptomen van het syndroom van Raynaud doen toenemen waardoor hun gevoeligheid voor de zon nog zal stijgen.

Traditioneel wordt er bij een zonneallergie vitamine PP voorgeschreven. Dit zal doorgaans echter niet voldoende zijn. Men zou veel beter ook nog een zonnebad voorschrijven. Gewoon eens een uurtje languit in de zon liggen kan al wonderen doen. Door het zonnebaden kan het vitamine D tekort beperkt blijven en kan de gezondheid van de CVS-patiënt over heel de lijn verbeteren (minder last van galstenen, minder last van kouwelijkheid of warmtegevoeligheid, minder stressgevoelig). Een paar dagen na het zonnebaden zal ook de overgevoeligheid voor de zon duidelijk minder zijn.

Zonnebaden heeft voor CVS-patiënten echter een aantal praktische nadelen. Indien je in de stad op een appartement woont, moet je om te zonnebaden al vrij veel energie hebben om tot aan het strand te raken. Dus voor diegenen die het meest moe zijn (het grootste vitamine D tekort hebben?), zal dit probleem het grootst zijn. Voor het zonnebaden ben je ook afhankelijk van het weer want zelfs in de zomer kan het gedurende weken regenachtig of koud zijn.

Tijdens een zonnebad kan je ook niet zo goed inschatten hoeveel zon je nu al gehad hebt. Indien dit te weinig is, zal het gezondheidseffect eerder klein zijn. Als je te lang in de zon blijft zal je veel meer last hebben van zonneallergie. Daarom verkies ik de zonnebank. Hierbij kan je leren hoeveel minuten je onder de zonnebank moet liggen om en goed effect te kunnen bekomen (minder moe zijn, minder gevoelig voor de zon of voor koude, minder last van galstenen en dus minder last hebben van winderigheid of oprispingen). Een zonnebank is ook bijna altijd beschikbaar. Het zal dus gemakkelijker passen om een goed moment te vinden om naar de zonnebank te gaan.

          

5. Besluit

Nogal wat CVS-patiënten en ook kwikbelaste mensen hebben regelmatig last van galstenen. Deze zijn doorgaans het gevolg van een slechte werking van de lever waardoor de samenstelling van de galvloeistof niet meer optimaal is. Door een magnesiumgebrek kan in de levercellen de omzetting van cholesterol naar galzouten te traag verlopen. Hierdoor zullen er onvoldoende galzouten beschikbaar zijn voor de vertering van vetten uit de voeding. De meest herkenbare symptomen zijn dan winderigheid en oprispingen. Ook vermoeidheid komt bij galstenen regelmatig voor. Bij CVS-patiënten komt deze vermoeidheid nog boven op hun reeds laag energieniveau.

Bij een heleboel mensen met chronische vermoeidheidsproblemen wordt er een intracellulair magnesiumtekort vastgesteld. Dit wordt dikwijls veroorzaakt door te veel stress. Heel wat CVS-patiënten zijn zeer erg stressgevoelig waardoor perioden van te veel stress regelmatig voorkomen. Het magnesiumtekort werkt ook nog eens een stressovergevoeligheid in de hand. Hierdoor kan men gemakkelijk in een negatieve spiraal terecht komen van stress en magnesiumtekort. Het magnesiumtekort wordt in vele gevallen ook nog in de hand gewerkt door een vitamine D tekort. Vitamine D is erg belangrijk voor de opname van magnesium in de dunnedarm.

De belangrijkste bron voor vitamine D is de zon. Door het ultraviolette licht van de zon wordt in de huid vitamine D1 omgezet naar vitamine D. Regelmatig een zonnebad nemen zal dus goed zijn om een vitamine D tekort te vermijden. Ook kan het helpen om het magnesiumtekort in het lichaam te beperken. Hierdoor kan de stressgevoeligheid dalen waardoor men minder frequent last zal hebben van een magnesiumtekort.

Nogal wat chronisch vermoeide patiënten hebben in de winter gemakkelijk last van kouwelijkheid. Als de handen kou krijgen worden ze helemaal wit of slaan ze donker rood of zelfs paars uit. Dit staat bekend als het syndroom van Raynaud. Het wordt veroorzaakt door een slechte doorbloeding van de huid. Het is een reactie op stress, zowel emotionele stress als stress ten gevolge van een te hoge als een te lage temperatuur.

Dus ook in de zomer zal men gemakkelijk problemen hebben bij te warm weer. Door de slechte doorbloeding van de huid kan het lichaam onvoldoende afkoelen. Indien men dan te veel in de zon loopt, kan men zelf last krijgen van een zonneallergie. Door de sterke reactie van het lichaam op zowel koude als warmte, kan de CVS-patiënt ook erg moe worden.

Stress, vitamine D en magnesium spelen dus een zeer belangrijke rol, zowel in het ontstaan van galstenen al bij het syndroom van Raynaud. Door de huid regelmatig bloot te stellen aan UV-staling (zonnebad of zonnebank) zal men zijn gezondheid in belangrijke mate kunnen verbeteren. Men zal minder frequent moe zijn en meer uren per dag actief kunnen zijn.

De voordelen van een zonnebad zijn veel groter dan de mogelijke nadelen. Zeker indien men de blootstelling aan UV-licht beperkt houdt (vb een halve zonnebankbeurt per week),
dan kan men reeds volop geniet van de voordelen zonder noemenswaardig extra risico voor huidkanker.

Patrik Peters
    pet_peters@yahoo.com

Meer over kwik en amalgaam:

Op deze site
    Startpagina

Amalgaam Site België
    http://www.amalgaam.be/

Stichting amalgaamziekte Nederland
    http://www.xs4all.nl/~stgvisie/amalgaam/

    
Disclaimer
De inhoud van deze pagina is opgemaakt aan de hand van persoonlijke ervaringen en inzichten. Alhoewel deze informatie goed wetenschappelijk en biochemisch onderbouwd is, is het op geen enkel moment de bedoeling om medisch advies te verstrekken. Ik wijs dan ook elke verantwoordelijkheid hieromtrent af.

Deze pagina werd laatst bijgewerkt in november 2009